گنبد باز نطنز از آثار تاریخی کمتر شناخته شده ایران است که معماری فوق‌العاده‌ای دارد. این گنبد شگفت‌انگیز، از مهم‌ترین آثار دوران صفوی به‌شمار می‌رود. داستان‌های بسیاری درباره گنبد باز نقل شده است که هر کدام خواندنی است و باید توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشت چون وجه تسمیه گنبد باز از آن گرفته شده است. در ادامه با مجله متین آباد همراه باشید تا با این جاذبه تاریخی از زمان شاه عباس صفوی بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه گنبد باز
در روزگاران قدیم در زمان شاه عباس صفوی مقبره‌ای ساخته شد که امروزه آن را گنبد باز نطنز می‌نامیم. نامگذاری این بنا و داستان‌هایی که از آن نقل می‌شود بسیار جالب است، چون این داستان‌ها سینه به سینه میان مردم نطنز جابجا شده تا به نسل امروز برسد. شاه عباس برای شکار حیوانات به گرگان و مازندران و نواحی شمال کشور سفر می‌کرد، اما برای شکار پرندگان اصفهان و حوالی نطنز را مناسب می‌دانست.
او عاشق بازهای شکاری بود، از این رو سفیران کشورهای مختلف مانند گرجستان، روسیه و … بازهای شکاری چابکی را به شاه عباس پیشکش می‌کردند تا او بازها را برای شکار پرندگان ببرد. یکی از این بازها نامش (لَوَند) بود. این باز دل شاه عباس را برده بود، چون بسیار تیزپرواز و چابک بود. این بنا در واقع یادبود و مقبره‌ای برای این باز شکاری قدرتمند بوده است.
معماری گنبد باز
معماری گنبد باز نیز در نوع خود خاص است. بر یک دایره تخت گاهی گنبدی آجری و 8 ضلعی واقع شده است که تخت گاهی دایره‌ای شکل آن دارای قطر 10 متر و ارتفاع 8 الی 3 متر است. ستون‌های گنبد تقریبا یک متر از لبه پرتگاه فاصله گرفتند و برای ساخت آن از آجر و ملات گچ استفاده شده است. درگاه‌های گنبد دارای ارتفاع 180 سانتی‌متر، طول 100 سانتی‌متر و عرض 80 سانتی‌متر هستند.
در قسمت شمال غربی گنبد باز نطنز درگاهی وجود دارد که از طریق 11 پله مارپیچ به قسمت بالای گنبد متصل شده است. دریچه مدوری برای سقف محوطه داخلی انتخاب شده است که می‌توان از آن نمای داخلی ساقه و نمای خارجی گنبد را دید.
داستان‌های گنبد باز
درباره گنبد باز دو داستان همیشه نقل شده است اما صحت اینکه کدام یک از این داستان‌ها واقعیت دارد هنوز معلوم نیست. اولین داستان می‌گوید هنگامی که شاه عباس می‌خواست از چشمه‌ای در همان حوالی شکارگاه آب بخورد، باز لوند ممانعت می‌کرد. چندین بار این واقعه تکرار شد تا اینکه شاه عباس دستور کشتن باز را صادر کرد. پس از آن شاه عباس به بالای چشمه رسید و دید ماری سمی در آن مرده است و زهر آن در آب حل شده است، از این رو از دستور خود برای کشتن باز پشیمان شد چون جانش را نجات داده بود. شاه عباس دستور داد تا بالای کوه بنایی برای یادبود باز بسازند.
در داستان دوم آمده است، از آنجا که شاه عباس باز لوند را بسیار دوست داشت، در یکی از سفرها باز در همین منطقه از بین رفت، به همین دلیل در این مکان مقبره‌ای برای او ساختند تا از غم شاه عباس کاسته شود. تفاوتی ندارد کدام داستان درست باشد، امروزه گنبد باز نطنز از آثار تاریخی و جاهای کمتر دیده شده نطنز است که باید به آن سر زد.
گنبد باز کجاست؟
همانطور که گفته شد گنبد باز بر روی کوهی مشرف به شهر نطنز واقع شده است. اگر در شهر نطنز هستید می‌توانید از دور این بنا را بر روی یکی از قله‌های کرکس ببینید، اما اگر می‌خواهید از نزدیک شاهد عظمت و معماری آن باشید باید گفت به راحتی با خودرو می‌توانید خود را به محل برسانید و سپس جاده خاکی را تا نوک قله بالا بروید تا به بنا برسید. بازدید از این بنا کاملا رایگان است.
جمع بندی
گنبد باز از آثار تاریخی کم نظیر دوره صفوی در شهر نطنز است که برای دیدن آن باید به یک کوه 2 هزار متری صعود کنید. اما اگر عاشق تاریخ و معماری هستید این صعود در قبال اطلاعات و عظمت تاریخی بنا چیزی نیست و قطعا خستگیتان در خواهد رفت. اگر دوست دارید این بنا را ببینید می‌توانید به عنوان اقامتگاه، اکو کمپ کویری متین آباد را رزرو کنید تا هم تفریحات متین آباد را استفاده کنید و هم از جاهای دیدنی نطنز بازدید کنید. برای رزرو به سایت رزرو آنلاین متین آباد مراجعه کنید.
