در زمان ایران باستان مردم به دلایل مختلف جشن برپا می‌کردند. هرکدام از این جشن‌ها با نیت و آیین‌های سنتی خاصی برگزار می‌شده است. یکی از این جشن‌ها، جشن مردادگان است که هدف اصلی این مراسم تشکر از اهورامزدا یا همان خدای بزرگ بوده است. تاریخچه جشن امردادگان بسیار جالب و خواندنی است. ما در این مقاله به معرفی جشن مردادگان پرداخته‌ایم. اگر دوست دارید با فلسفه جشن مردادگان آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.
تاریخچه جشن امردادگان
مرداد با اینکه چند ماه بعد از بهار است اما همچنان جلوه‌های زیبا از طبیعت در این ماه دیده می‌شود. زیبایی‌های این ماه تابستانی شامل فراوانی نعمت، انواع میوه‌های خوشمزه، طبیعت سرسبز و آسمان آبی و پرستاره است. در ایران باستان این جشن را به فرشته‌ای از مقربان درگاه اهورامزدا نسبت می‌دهند.
وظیفه اصلی این فرشته نگهداری از جهان است و او تلاش می‌کند که تمامی بیماری‌ها و گرسنگی‌ها را از بین ببرد. در نهایت مردم هم به پیروی از این فرشته روز جشن امردادگان را به شادی و پایکوبی مشغول می‌شوند. در راستای تاریخچه و قدمت مراسم جشن باستانی امردادگان از بزرگانی چون خیام آثار ارزشمندی به‌جای‌مانده است.
جشن امردادگان؛ جشنی از دوران باستان
از همان دوران کهن برگزاری مراسم‌های منحصربه‌فرد، هدیه دادن و شادی کردن جزئی از فرهنگ ایرانیان باستان بوده در آن زمان مردم حداقل ماهی یکبار به بهانه‌های مختلف جشنی برپا می‌کردند.
در زمان جشن مردادگان همه مردم با اشتیاق فراوان در این مراسم باشکوه شرکت می‌کردند و آیین‌های مخصوص به این جشن را به نحو احسنت انجام می‌دادند. از آداب‌ورسوم مشترک تمامی جشن‌های ایران باستان می‌توان به هدیه دادن، آماده کردن غذاهای متنوع و پخت شیرینی‌های خوشمزه اشاره کرد.
در زمان قدیم روز هفتم هر ماه را امرداد می‌گفتند و روز هفتم از ماه امرداد جشن امردادگان برگزار می‌کردند. این جشن هم مانند سایر جشن های ایران باستان در روزهایی که ماه و روز هم‌نام می‌شدند برگزار می‌شده است.
امشاسپند امرداد چیست؟
واژه امشاسپندان از دو جز امشه به معنای جاودانگی و سپنته به معنای پاک و مقدس تشکیل شده است. در آیین زرتشت ۷ امشاسپند وجود دارد. چهار نفر از آن‌ها مرد و سه نفر هم زن هستند. امشاسپندان تجلی صفات اهورامزدا در نظام هستی دین زرتشت هستند. در واقع نماینده اهورامزدا در نگهداری عالم و هدایت انسان‌ها محسوب می‌شوند.
امرداد نام آخرين امشاسپندان است و معنای جاودانگی دارد. درحالی‌که مرداد معنی نیستی و مرگ می‌دهد اما با اضافه‌شدن الف در اول آن معنی آن به‌یکبار عوض می‌شود و از مرگ و نیستی به رستگاری یا جاودانگی تبدیل می‌شود. امرداد وظیفه نگهبانی از گیاهان و نگهداری از رمه‌ها را دارد. او می‌کوشد گیاهان پژمرده نشوند و بیماری و مشکلات را از بین ببرد.
رسوم جشن امردادگان چیست؟
امرداد فرشته جاودانگی است، در عالم جسمانی نگهبانی از گیاهان و افزایش آبادانی‌ها وظیفه اوست. در آیین زرتشت همواره توجه به طبیعت از اولویت‌ها بوده است. مردم در آن زمان در هر ماه روز مخصوصی برای ستایش خدا و شکرگزاری از نعماتش تعیین می‌کردند.
مردادماه یعنی خاک، داد خویش بداد از برها و میوه‌های پخته که در وی به کمال رسد و نیز هوا در وی مانند غبار خاک باشد و این ماه میانه تابستان بود و قسمت او از آفتاب، مر برج اسد را باشد.
خیام در نوروزنامه
اجداد ما در این روز به باغ‌ها و دشت‌های سرسبز می‌رفتند و پس از نیایش به درگاه اهورامزدا طی مراسمی این جشن را با شادی و سرور در هوای پاک و گرم تابستانی و در دامن طبیعت برگزار می‌کردند. رسوم جشن امردادگان اینگونه برگزار میشد.
چرا امرداد را جشن می‌گرفتند؟
با وجود اینکه مردادماه فصل میوه‌های رنگارنگ و آبدار تابستانی بوده است و همچنین در این ماه رودخانه‌ها به دلیل آب شدن یخ کوه‌ها پر آب می‌شدند باز هم مردم ترس از خشکسالی و قحطی را داشته‌اند. آن‌ها بر این باور بودند که با شکرگزاری از خداوند بزرگ می‌توانند از قحطی و خشکسالی نجات پیدا کنند. این جشن هنوز در میان زرتشتیان به مناسبت نگهداری از گیاهان با سرود و دعا و نیایش و به درگاه خداوند برگزار می‌شود.
برخی افراد بر این باور استوار هستند که ریشه جشن‌های دوازده‌گانه، زرتشتی بوده است؛ اما عده‌ای نیز بر این باور هستند که نمی‌توان ریشه جشن مردادگان را جشنی زرتشتی دانست؛ زیرا این جشن به باورهای اسطوره‌ای مردمان فلات ایران و به‌پیش از زرتشت می‌رسد و باید آن را یک جشن ایرانی دانست.
دلیل اختلاف زمان برگزاری دیروز با امروز جشن امردادگان در چیست؟
جشن امردادگان در گاه‌شماری ایران باستان روز هفتم امرداد و در تقویم فعلی در سوم مرداد برگزار می‌شود. دلیل این اختلاف زمان تغییر سال‌شمار است. در زمان قدیم سال را به ۱۲ ماه و هر ماه را به ۳۰ روز تقسیم می‌کردند. ولی امروزه شش ماه اول سال ۳۱ روز پنج ماه بعدی سی روز و آخرین ماه ۲۹ روزه است.
اگر سال کبیسه باشد ماه آخر هم ۳۰ روزه حساب می‌شود. به همین خاطر این جشن نسبت به تقویم قدیمی چهار روز جلوتر یعنی در سوم مرداد برگزار می‌شود که در واقع همان روز هفتم مردادماه در دوران باستان است.
تاریخ جشن مردادگان
وقتی پنجمین ماه سال به نام امرداد و هفتمین روز از ماه به نام امرداد هم‌زمان می‌شدند جشنی به نام امردادگان در زمان باستان برپا می‌کردند اما امروزه این جشن از یادها رفته است و به‌صورت محدودی برگزار می‌شود. نماد این جشن گل زنبق است.
در این ماه است که نعمت‌های خداوند گسترش پیدا می‌کند و همه‌جا سرسبز می‌شود. تاریخ جشن امردادگان در تقویم تاریخ کنونی سوم مرداد است. شما می‌توانید این جشن را در اقامتگاه کویری متین آباد باشید و علاوه جشن، از تفریحات کویری مانند دلیجان سواری و شتر سواری در کویر لذت ببرید.
سایر جشن‌هایی ایران باستان
از عوامل که باعث تمایز کشورها می‌شوند می‌توان به جشن‌ها، آیین‌ها، رویدادها و سنت‌ها اشاره کرد. این تمایز یک عامل مهم در ترغیب گردشگران برای بازدید از کشورهای مختلف جهان است. ایران به‌عنوان یک کشور تاریخی دارای انواع سنت‌های باستانی است که هنوز در بین مردم ایران بااهمیت است. تور کویر در ایام مناسب‌های باستانی ایران، رونق زیادی پیدا می‌کند. معروف‌ترین جشن‌ها و مراسم‌های ایرانی عبارت‌اند از:
- جشنواره فروردینگان: روز 19 فروردین
- جشن اردیبهشت: روز 3 اردیبهشت
- مراسم خردادگان: روز 6 خرداد
- جشن تیرگان: روز 13 تیر
- جشنواره امردادگان: روز 7 مرداد
- جشن شهریورگان : روز 4 شهریور
- جشن مهرگان: روز 16 مهر
- جشن آبانگان: روز 10 آبان
- جشن آذرگان: روز 9 آذر
- جشنواره دیگان: روز 1 دی
- مراسم بهمنگان: روز 2 بهمن
- جشن اسفندگان: روز 5 اسفند
مراسم خردادگان چیست؟
در جواب این سؤال که جشن خردادگان چیست؟ باید گفت که از زمان باستان آیین‌ها و سنت‌هایی از گذشتگان ما به‌یادگارمانده است. در آن دوران در روز ششم از ماه خرداد به مناسبت یکی شدن نام ماه و روز جشنی به نام خردادگان برگزار می‌شده است.
خرداد پنجمین امشاسپند در آیین زرتشت است. خرداد نماد نگهبانی از آب و سرسبزی است. به همین جهت در ایران باستان این روز را به جشن و پایکوبی می‌گذراندند. فرشته خرداد مسئول نگهداری از آب‌ها است و به انسان‌ها برای غلبه بر تشنگی کمک می‌کند. در دین زرتشت مرداد روز و جشن خردادگان را در کنار یکدیگر قرار می‌دهند. در واقع هر دو آن‌ها نگهبانان آب و گیاهانی هستند که سرچشمه زندگی و حیات بشری به شمار می‌روند.
جمع‌بندی
ایران سرزمینی با تمدن کهن و باشکوه غنی از هنر و فرهنگ است. ایران باستان خاستگاه جشن‌ها و مراسم‌های مختلف باتوجه‌به ارزش‌های زندگی بوده است. این مراسم‌ها نشان‌دهنده هویت و گذشته این کشور شگفت‌انگیز است. این جشن‌ها با تقویم طبیعی سازگار و با تغییرات فصلی و آب‌وهوایی ارتباط زیادی دارد.
به‌طورکلی جشن‌های ایران باستان در سه گروه فصلی، سالانه و ماهانه دسته‌بندی می‌شوند. یکی از این جشن‌های ۱۲ گانه ای است که ایرانیان باستان آن را به همراه نیایش به درگاه خداوند برگزار می‌کرده‌اند امردادگان نام داشته است. درواقع وقتی پنجمین ماه سال به نام امرداد و هفتمین روز از ماه به نام امرداد هم‌زمان می‌شدند جشنی به نام امردادگان برگزار می‌شده است.
این جشن به امشاسپند که مظهر جاودانگی است متعلق است. اکوکمپ کویری متین آباد شما را دعوت می‌کند تا با دنبال کردن رویدادهای این مجموعه توریستی، در تمای جشن‌های ایران باستان متین آباد شرکت کنید.
قصد سفر به استان اصفهان را دارید و در جستجوی یک اقامتگاه کویری هستید؟ برای رزرو اقامتگاه کاشان، اکو کمپ متین آباد گزینه مناسبی است.
