اَبیانه، روستای باستانی سرخ
ابیانه از توابع بخش مرکزی شهرستان نطنز، استان اصفهان است این روستا در۴۰ کیلومتری غرب نطنز در دامنهٔ کوه کرکس قراردارد و از بلندترین نقاط مسکونی در ایران است
ابیانه دارای معماری بومی و بناهای تاریخی متنوعی است، خانه‌ها بر روی دامنه‌ای شیب‌دار در شمال رودخانه برزرود بنا شده اند و داراری آب و هوای مساعدی است و یکی از روستاهای مشهور ایران به شمار می آید.
آثار و بناهای تاریخی روستای ابیانه مربوط به دوره‌های ساسانی، سلجوقی، صفوی و قاجار است که این آثار نشان‌دهندهٔ قدمت تاریخی این زیست‌گاه انسانی است.
ابیانه در نگاه اول، روستایی چند طبقه به‌نظر می‌آید که در بعضی موارد تا چهار طبقهٔ آن‌را می‌توان مشاهده کرد.
پوشش سنتی مردم این روستا همچنان رواج دارد و اهالی در حفظ آن تأکید و تعصب نشان می‌دهند.
مردان از شلوارهای گشاد و بلند از پارچهٔ سیاه (دبید) و زنان پیراهن بلندی از پارچه‌های گل‌دار و رنگارنگ (چیت) استفاده می‌کنند.
ابیانه سه قلعه دارد که عبارتند از:
- قلعه پال همونه یا تخت‌هامان در جنوب غربی ابیانه قرار دارد و متعلق به محله بالا و یوسمون است.
- هرده قلعه دیگر است که در شمال شرقی روستا قرار دارد و متعلق به محله‌ای با هم همین نام است.
- قلعه پاله در شمال غربی روستا قرار دارد و به محله پل تعلق دارد.
از دیگر جاذبه‌های روستای ابیانه آتشکده، آسیاب، موزه مردم شناسی و زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی است.
زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی در شرق ابیانه در محله هرده قرار دارد. شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی، فرزندان امام موسی‌بن‌جعفر است، این زیارتگاه برخلاف ساختمان‌های روستا دارای حیاط مرکزی است.
مسجد جامع ابیانه (ملقب به میان‌ده) دو شبستان دارد که کف آن چوبی است. منبر و در ورودی این مسجد با نقوش گل‌وبوته، گل هشت‌پر و کتیبه‌هایی به خط کوفی آذین شده است و مربوط به دوره سلجوقیان می باشد.
