جالب است بدانید که کشور عزیز ما مملو از جشنواره‌های فرهنگی و مذهبی است که به‌صورت سالانه یا فصلی برگزار می‌شود. یکی از راه‌های شناخت فرهنگ ایرانیان در زمان‌های قدیم آشنایی با جشن ایرانیان باستان است که در آن زمان برگزار میشده است. جشن های ایران باستان بسیار است.
با اینکه در مواردی شیوه و حتی زمان برگزاری این جشن‌ها در طول زمان دستخوش تغییراتی شده است. اما مطالعه یا شرکت در یکی از این جشنواره‌ها مطمئناً شما را با ماهیت این سرزمین آشنا می‌کند. ما در این مقاله به برخی از جشن های باستانی ایران پرداخته‌ایم. اگر دوست دارید با تاریخچه این جشن‌ها و آیین برگزاری آنها آشنا شوید در ادامه با اکوکمپ کویری متین آباد همراه شوید.
تاریخچه برگزاری جشن های ایران باستان
جشن‌ها و مراسم‌های ایرانی بسیار جذاب و باشکوه هستند و هرکدام از آنها سرگذشت و تاریخچه‌ای به همراه دارند. ایران جشن‌ها و مراسم‌های گوناگونی دارد که از جمله آنها نوروز، یلدا و سده از مهم‌ترین جشن‌های باستانی به شمار می‌روند. در دوران باستان هر روزی در ماه نام به خصوصی داشت و یک روز از ماه همنام خود ماه بود که اگر این اتفاق رخ می‌داد آن روز را جشن می‌گرفتند.
جشن‌هایی مثل جشن فروردگان، جشن اردیبهشتگان، جشن خردادگان، جشن تیرگان و….همگی مربوط به آن زمان هستند. هر جشن در اصل یک مناسبت مقدس است. جشن‌ها و مراسم‌ها بر اساس آداب‌ورسوم زرتشتیان صورت می‌گرفت آیینی مثل به اشتراک گذاشتن غذا و نوشیدنی، ملاقات دوستانه بخشی از آیین‌های این مراسم‌ها هستند که از گذشتگان به‌جامانده است. در واقع این اعیاد و مراسم‌ها برگرفته از آیین زرتشتی، دین باستانی ایرانیان است.
مهم‌ترین جشن‌های ایران باستان
برخی از محبوب‌ترین جشن‌های بزرگ ایران باستان که نشان‌دهنده فرهنگ و میراث این منطقه است عبارت‌اند از:
جشن فروردگان
کلمه جشن از یسنه یا یسنا استخراج شده که در زبان پهلوی به معنای عبادت، ستایش، نیایش و شادی است. جشن نوروز یکی از هفت جشن مهم ایرانیان باستان بوده است. با ظهور دین اسلام، شش جشن اول که در امپراطوری‌های ساسانی وجود داشته است، حذف شد و از هفت جشن ضروری فقط نوروز بهاری برگزار میشد.
در تقویم اوستایی روز نوزدهم ماه‌های ایرانی را فروردین می‌دانستند. در زمان قدیم مردم معتقد بودند که ارواح گذشتگانشان باید در نوروز و شادی این روز با آنها شریک شوند بنابراین مردم بر سر مزار عزیزان خود می‌رفتند و جشن نوروز را در کنار آنها می‌گذراندند. امروز هم بسیاری از مردم این آیین پسندیده را انجام می‌دهند و آخرین پنجشنبه سال یا در آستانه سال نو بر سر مزار گذشتگان خود می‌روند و آغاز سال جدید را با عزیزان خود جشن می‌گیرند.
جشن اردیبهشتگان
جالب است بدانید که روز سوم هر ماه در تقویم اوستایی با نام روز اردیبهشت نام‌گذاری شده است. در بعضی تقویم‌های باستانی روز دوم اردیبهشت را به‌عنوان اردیبهشتگان آورده‌اند. در روز دوم اردیبهشت مردم برای جمع‌آوری گل‌وگیاه به طبیعت می‌رفتند و روز بعد به نام اردیبهشتگان برای تجلیل از صداقت جشن می‌گرفتند.
در ایران باستان مردم معتقد بودند که روز دوم اردیبهشت متعلق به فرشته‌ای است که نشان‌دهنده صداقت و پاکی است. مردم در این جشن به خود یادآوری کردند که باید چنین ویژگی‌هایی را در زندگی خود حفظ کنند. از آیین‌های این جشن می‌توان به پوشیدن لباس سفید که نماد پاکی و تمیزی است اشاره کرد.
جشن خردادگان
جشن خردادگان در ششمین روز ماه خرداد برگزار می‌شود. یکی از مهم‌ترین سنت‌های این روز، رفتن به حاشیه رودخانه و کناره‌های دریا با همراهی دوستان و خانواده، اقامه دعای دینی در مدح اهورامزدا و گذراندن یک روز شاد است.
جشن خردادگان برای گرامیداشت آب برگزار می‌شود. زیرا در دین زرتشت آب را رشددهنده همه موجودات هستی و سبب زایش و پرورش می‌دانند در کتاب «فرضیات نامه» نوشته کشیش بزرگ زرتشتی «داتور داراب پالن» به برخی از فعالیت‌های این روز اشاره شده است که برخی از فعالیت‌های این روز عبارت‌اند از: شستشوی بدن، حفر چاه و تجدید کانال‌های آب را بیان می‌کند.
جشن تیرگان
جشن تیرگان یک جشن تابستانی باستانی است که هرساله در سیزدهم تیرماه برگزار می‌شود. این جشنواره با فعالیت‌های مفرح از جمله پاشیدن آب، رقصیدن، آواز خواندن و آرزوی بارندگی فراوان برگزار می‌شود. همچنین در این روز غذاهای و ویژه‌ای نیز سرو می‌شود. این جشن همچنان در مناطق مختلف ایران مانند استان‌های مازندران، کرمان و یزد و همچنین شهر فراهان که مرکز بزرگ جشن تیرگان است، برگزار می‌شود.
جشن امردادگان
جشن امردادگان یک سنت باستانی ایرانی است که ۱۲۷ روز پس از نوروز این جشن گرفته می‌شود. امردادگان در فارسی به معنای بی مرگ است. پنجمین ماه تقویم فارسی مرداد است که از واژه امرداد یا امرتات آمده است.
این جشن بیش از 4000 سال قدمت دارد و توسط زرتشتیان برگزار میشد. جشن امردادگان روز هفتم مردادماه برای گرامیداشت فرشته جاودانگی و بی‌مرگی که مسئول نگهبانی از جهان و گیاهان است برگزار می‌شود.
جشن شهریورگان
جشن شهریورگان به نام آذر جشن هم معروف است و در روز چهارم ماه شهریور برگزار می‌شود. شهریورگان نیز به‌عنوان روز پدران ایرانی باستانی محسوب می‌شود. این جشن یکی از 12 شاهکار ماهانه ایرانیان و بخشی از جشنواره‌های آب ایرانی است.
شهریورگان از نظر تاریخی مصادف با زادروز شاه داراب (داریوش) و حضرت مانی است. از آیین برگزاری این جشن، می‌توان به روشن‌کردن آتش، جمع‌شدن دور هم و تقسیم خوراکی‌ها و غذاها با نیازمندان اشاره کرد.
جشن مهرگان
همان‌طور که گفتیم در زمان باستان جشن‌های زیادی برگزار میشده است. یکی از این جشن‌های مهم جشن مهرگان است که در ابتدای پاییز برپا میشده است. بر طبق تقویم اوستایی سال به تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم میشده است. در واقع نوروز را جشن شروع فصل گرما و مهرگان را آغاز فصل سرما می‌دانستند.
مهرگان به دو صورت مهرگان کوچک که به خواص و بزرگان اختصاص داشته و در ۱۶ مهر برگزار میشده و مهرگان بزرگ که به عموم مردم اختصاص داشته و در ۲۱ مهر برگزار میشده است. همچنین روز 21 مهر گه برای مردم است، روز پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک است. در این روز کاوه آهنگر و فریدون بر ضحاک ماردوش پیروز میشوند.
اگر شاهنامه را دوست داشته باشید و به داستان‌های آن علاقمند باشید. می‌دانید که ضحاک بر دوشش دو مار داشت. او برای غذا دادن مارها هر روز 2 نفر از جوانان را به قتل می‌رساند و مغز آنها را به مارها می‌داد. کاوه آهنگر که دو فرزندش به دست ضحاک کشته شده بودند، فریاد دادخواهی خود را در میان مردم سر داد. از طرفی فریدون از قهرمانان شاهنامه با کاوه آهنگر همراه شد تا با هم در روز 21 مهر بر ضحاک پیروز شوند. جشن پیروزی فریدون بر ضحاک در چنین روزی است.
دانلود ویدیو آپارات | جشن مهرگان
پاییز در ایران با ماه مهر آغاز می‌شود و مهرگان جشن نور، دوستی، مهربانی و عشق در تقویم باستانی اوستایی است. مهر در فرهنگ ایرانی نماد خورشید است و خورشید را چشم میترا الهه نور می‌گویند. جشن مهرگان قبل از حمله مغول بین مردم رسم بود اما بعد از آن کم کم فروغ خود را از دست.
جشن آبانگان
در ایران باستان روز دهم از ماه آبان را جشن آبانگان برگزار میکردند. این جشن را برای گرامی داشت الهه آب، آناهیتا برپا میشده است. آناهیتا در اساطیر ایرانی جایگاه ارزشمندی داشته است. او نماد پاکی روی زمین است.
ایرانیان برای برگزاری جشن آبانگان به نزدیک چشمه می‌رفتند و بخشی از دعای اوستا را به نام آبزور برای جاری شدن آب قرائت کردند. این عنصر مانند سایر عناصر آتش، هوا و خاک در آیین ایران باستان بسیار با اهمیت است. ایرانیان این چهار عنصر را می‌ستودند که اساس زندگی است و امروز زرتشتیان آنها را پاکیزه می‌دانند و آنها را به الهه‌ها نسبت می‌دهند.
جشن آذرگان
آذر در اوستا آترش نامیده می‌شود که ممکن است به‌مرورزمان به آتش تبدیل شده باشد. همچنین آذر به معنای آتش در فارسی امروزی است. در فرهنگ ایرانی، آتش عنصری مقدس در جهان است، زیرا باعث به‌وجودآمدن گرما و نور که منبع حیات است، می‌شود.
در گات‌های باستانی (دعاهای زرتشتیان) از آذر به‌عنوان نور خداوند یاد می‌شود. جشن آذرگان در روز نهم ماه آذر برگزار می‌شود. یکی از مهم‌ترین آیینی که در روز جشن آذرگان، انجام می‌شود رفتن به آتشگاه‌ها و روشن‌کردن آتش بوده است که امروزه این کار در بین زرتشتیان مرسوم است.
جشن دیگان (خرم روز)
نخستین روز در دی‌ماه را خرم روز می‌گویند. به دلیل این که دی یکی از صفت‌های ایزد یکتا در میان زرتشتیان بوده و آنها سردترین ماه سال را به نام اهورامزدا نام‌گذاری کرده بودند این جشن جز مهم‌ترین جشن‌های ایرانی محسوب میشده است.
جشن دیگان در طولانی‌ترین و تاریک‌ترین شب سال یعنی در شب انقلاب زمستانی نیمکره شمالی برگزار می‌شود. خرم روز اولین روز دی دهمین ماه گاه‌شماری ایرانی است. سنت‌های دینی و غیرمذهبی هر دو با این روز مرتبط است، به‌گونه‌ای که ایرانیان باستان آن را اولین روز سال نو می‌دانستند.
جشن بهمنگان
در ایران باستان هر روز از ماه را به نام یکی از الهه‌های خود نام‌گذاری میکردند. جشن بهمنگان در دومین روز از بهمن‌ماه برگزار میشده است. بهمنگان را برای تشکر و قدردانی از یکی از امشاسپندان در دین زرتشت به نام وهومن بر پا میکردند.
این فرشته زرتشتی نماد خردمندی است. در آن زمان هرگاه روز و ماه با هم یکی می شدن آن روز را به جشن و شادی می‌گذراندند. بهمنگان هم یکی از ماه‌هایی است که به دلیل یکی شدن روز و ماه بهمن جشن گرفته می‌شود. مردم زرتشتی در جشن بهمنگان از خوردن گوشت خودداری می‌کنند حتی بعضی از آنها تمام روزهای بهمن از خوردن گوشت خود را منع میکردند.
جشن سپندارمذگان
عشق همیشه جزء مهم در فرهنگ ایرانی بوده است. عشق چه در ابیات شیرین شاعران پارسی‌گوی باشد و چه از طریق عشق معنوی صوفیان به خدا، هزاران سال است که در ایران گسترش‌یافته است. اما آیا می‌دانستید که مدت‌ها قبل از ایجاد روز ولنتاین، در ایران روزی برای جشن عشق و ابراز احترام به زنان وجود داشته است؟ این روز را «سپندارمذگان» یا اخیراً «اسفندگان» می‌نامند. طبق تقویم باستان ۵ اسفند را به مناسبت روز عشق جشن می‌گرفتند.
جشن نوروز
نوروز در زبان فارسی به معنای روز نو است و یکی از محبوب‌ترین جشن‌های ایرانی است که در اعتدال بهاری جشن گرفته می‌شود. علاوه بر ایران کشورهای دیگری در سراسر خاورمیانه، آسیای مرکزی، آسیای جنوبی، بالکان و شرق آفریقا نوروز را جشن می‌گیرند.
قدمت این مراسم حداقل به 3000 سال قبل می‌رسد. در آستانه سال نو شاهد خیابان‌هایی شلوغ و پرهیاهو درعین‌حال با شور و شوق زندگی خواهید بود، زیرا جمعیت زیادی برای خرید خود به خیابان‌ها می‌آیند. خرید ظروف سرامیکی را برای هفت‌سین و همچنین انتخاب تنگ ماهی قرمز از زیبایی‌های این جشن است.
یکی دیگر از المان‌هایی که در جشن نوروز می‌بینید شخصی به نام حاجی‌فیروز است. حاجی‌فیروز، شخصیت بانشاطی که در کوچه و خیابان می‌خواند و تنبور خود را می‌نوازد، فرارسیدن سال نو را فاش می‌کند و به شادمانی می‌پردازد. این جشن کهن معمولاً با تمیز کردن خانه‌ها، صدقه دادن و دیدار اقوام همراه است.
در نهایت این جشن در سیزدهمین روز پس از عید نوروز به پایان می‌رسد، زمانی که مردم به طور سنتی روز را در بیرون از خانه به پیک‌نیک می‌گذرانند. حومه شهر پر از خانواده‌هایی است که در حال بازی و شادی در دامان طبیعت و لذت بردن از آخرین روز تعطیلات هستند. اگر قصد سفر در نوروز را دارید، شاید مطلب عید کجا بریم برای شما جذاب باشد.
جشن شب یلدا
یلدا طولانی‌ترین شب سال است و به پیروزی نور بر تاریکی و نیکی بر بدی شهرت دارد. هنگامی که خواب شیرین را با خواندن در مورد قهرمانان ایرانی در منظومه حماسی شاهنامه و دریافت هدایت آسمانی از غزل‌سرای حافظ، مبادله می‌کنید، با مقدار زیادی از فرهنگ ایرانی آشنا خواهید شد. در این شب مرسوم است که از انواع آجیل‌های مخلوط شده با هم و میوه‌های قرمز رنگی مانند هندوانه و انار که نماد سرخی سحر است استفاده شود.
دانلود ویدیو از آپارات | جشن شب یلدا در اکو کمپ متین آباد
جشن شب یلدا از دیگر جشن‌های سنتی ایران است که از دوران باستان برای ما به‌یادگارمانده است. همچنان این جشن همچون شکوه گذشته خود برگزار می‌شود. شب یلدا آخرین شب پاییز و شب اولین روز زمستان است. در زمان باستان این شب را شب زایش ایزد مهر می‌دانستند.
اعتقاد گذشتگان بر این بوده است در چنین شبی میترا بر اهریمن پیروز شده است و بعد از آن پیروزی سیاهی و تاریکی نابود میشوند به همین دلیل است که روزها بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر میشوند. در ایام انتهای آذرماه، تور کویر با هدف جشن شب یلدا در اکوکمپ کویری متین آباد برگزار می‌شود که می‌توانید از خدمات رفاهی و تفریحی متین آباد با تخفیف ویژه استفاده کنید.
جشن سده
یکی از جشن‌های باشکوه که در زمستان برگزار می‌شود جشن سده است. این جشن که از دوران باستان به‌یادگارمانده در دهمین روز از بهمن ماه در شهرهای زرتشتی نشین در گذار می‌شود. قدمت این جشن باستانی حدود ۴۰۰ سال است.
در زمان مراسم روحانیان زرتشت سرودهای مخصوص که به آن گات می‌گویند می‌خوانند و همه را به دعا و نیایش دعوت می‌کنند. یکی از آیین‌های این مراسم برپایی آتش است، زیرا زرتشتیان معتقدند که می‌توان با گرما و نور آتش سرمای زمستان را شکست داد و از تاریکی شب نجات پیدا کرد. در واقع این جشن نشان‌دهنده اهمیت نور و آتش است.
جشن چهارشنبه‌سوری
ایرانیان سراسر کشور چهارشنبه‌سوری را که به آن چهارشنبه سرخ نیز می‌گویند در آستانه آخرین چهارشنبه قبل از عید نوروز جشن می‌گیرند. در جشن چهارشنبه سوری، آسمان در شب با آتش‌بازی می‌درخشد و آتش‌بازی‌ها خیابان‌ها را شعله‌ور می‌کنند.
همچنین جمع بزرگی از مردم در حال لذت بردن و آواز خواندن رنگ قرمز تو برای من، رنگ زرد من برای تو هستند. این اشعار اشاره به این دارد که شما رنگ زرد خود را به آتش می‌دهید و انرژی گرم آن را می‌گیرید.
دانلود ویدیو از آپارات | جشن چهارشنبه سوری
جشنواره آتش که هرساله در آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود، با برپایی آتش در مناطق عمومی و پارک‌های مختلف به اوج خود می‌رسد. مردم از روی خاکسترهای سوزان می‌پرند و فریاد می‌زنند: رنگ قرمزت را به من بده و رنگ‌پریدگی بیمار را پس بگیر.
این جشن ریشه در آیین‌های باستانی ایران دارد. ایرانیان باستان پنج‌روز آخر سال را به احترام ارواح مردگان جشن می‌گرفتند که امروزه از آن به‌عنوان فروردینگان یاد می‌شود.
عده‌ای قدمت این مراسم را قبل از زرتشتیان می‌دانند. همچنین باید گفت که شکل برگزاری این جشن بسیار متفاوت از چیزی است که امروزه برگزار می‌شود. از رسومی که در این جشن اجرا میشده است می‌توان به دیدوبازدید و روشن‌کردن آتش بر پشت‌بام‌ها اشاره کرد.
جشن نوسره
جشن نوسره ۵ روز قبل از جشن سده برگزار می‌شود. در واقع این جشن مقدمه‌ای برای برگزاری یک جشن باشکوه‌تر است. هنوز این جشن باستانی در برخی از شهرهای ایران مثل شیراز، یزد و کرمان برپا می‌شود. جشن نوسره برای شکرگزاری به درگاه خداوند که منشأ نور و زندگی است برگزار می‌شود.
از آداب برگزاری این جشن برپایی آتش و خواندن نیایش و دعا در درگاه حق است، در روایت‌ها آمده که با برگزاری این مراسم بزرگان دینی و مذهبی برای هرچه باشکوه برگزار شدن جشن سده کمک می‌کنند. جشن نوسره جز جشن‌های آتش در ایران باستان به‌حساب می‌آید.
جمع‌بندی
یادمان باشد یکی از مهم‌ترین بخش از فرهنگ و هویت یک جامعه زنده نگه‌داشتن آیین و جشن‌های تاریخی است که در زمان‌های قدیم بزرگان و نیکان ما آنها را گرامی می‌داشتند. جشن شب یلدا، جشن نوروز، جشن سپندارمذگان، جشن سده و جشن نوسره، جشن تیرگان، جشن چهارشنبه‌سوری از رایج‌ترین جشن‌ها در فرهنگ و تمدن ایرانی است. امروزه وظیفه ما است که آنچه از آنها برای ما به‌یادگارمانده را زنده نگه داریم تا در واقع اصالت و هویت خود را حفظ کنیم. اگر این مطلب را دوست داشتید مطلب شب چره را بخوانید.
قصد سفر به استان اصفهان را دارید و در جستجوی یک اقامتگاه کویری هستید؟ برای رزرو اقامتگاه کاشان، اکو کمپ متین آباد گزینه مناسبی است. برای اطلاع از جشن‌ها و رویدادهای متین‌آباد به صفحه اول سایت مراجعه کنید.
درود و آفرین به شما تنها راه رسیدن به شکوه باستان و رستگاری همیشگی ایرانیان بازگشت به پیشینه وریشه های ایرانی خود هست ایکاش نمیرم و روزی رو ببینم که جوانان هر روز دور هم جمع میشوند و به جای کشیدن و خوردن مواد مخدر مشغول مشاعره باهم و کتاب خوانی به خصوص مرور تاریخ شان باشند چه تلخ و چه شیرینش را هر ایرانی باید بخواند و بداند و ازش به درستی درس بگیرد تا در آینده شاهد تکرار تاریخ تلخ گذشته نباشیم ، درود خدا بر همه آنهایی که در در گروه فرهنگ بزرگ و انسانی ایرانی دارند، سپاسگذارم از نوسینده ی این مقاله
درود بر هم وطنان عزیز به امید روزی که بر گردیم به اصل مون به ریشه های پاک و اصبل ایرانی و زدودن تمامی پلیدی ها و زشتی ها از دامن جامعه ایرانی ،متاسفانه از تاریخ و گذشته خود غافل ماندیم و این شد که شد
درود فراوان بر تمام ایرانیان آریایی
در این عصر امروز مردم ایران متاسفانه به دلیل عدم مطالعات فرهنگی تاریخ ایران اکثر پیشینه تاریخی و
رسم و رسومات و جشنواره های باستانی را از یاد برده اند.
امیدوارم روزی برسد که کشورمان برای ترویج فرهنگ باستانی اهورایی اگر شده یکی از کتابهای درسی اقدام کنند.
من تو خانواده زرتشتی به دنیا اومدم. توی پانزده سالگی تمام سروده های اوستا رو با تفصیر خوندم. اول این که توی اوستا فقط گات ها رو خود زرتشت سروده، باقی رو مغ ها سرودند. توی گات ها به کل تقویم میپردازه. جشن هر ماه یه شماره ماهِ سال جشن گرفته میشه، یعنی جشن فروردین روز اول، جشن امرداد، پنجم امرداد، روز بهمنگان، یازدهم بهمن.
روز بیشتم هر ماه جشن داشتن برای الهه های زرتشتی. و برای اون الهه قربانی میدادند. مثلا بهمن به نام الهه آناهیتا که هم زیبا ترین الهه بوده هم الهه نگهبان آب ها بوده.
کار رود براش قربانی میکردند و یک چاله ایجاد میکردند که خون قربانی وارد چاله بشه و به آب رود نخوره. مگرنه باعث ناراحتی اون الهه میشده.
ماه بندی به این صورت اعان نبوده ماه های 28 روزه هم داریم، در عین حال ماه های 32 روزه هم داریم. همین تعداد روزها باعث میشد این سال کبیسه هم رو هم درست کنند.
تنها کشوری که قبلش پیشرفته بوده و بعدش ریده شده توس ایران