در ایران، سال نو با فرارسیدن بهار آغاز می‌شود و بیشتر همگان با جشن گرفتن فصلی از زندگی جدید و آرزوی موفقیت در سال پیشرو، به استقبال بهار می‌روند. نوروز پیام‌آور صلح، دوستی، خیرخواهی برای بشریت و تحسین طبیعت نه‌تنها برای ایرانیان، بلکه برای چندین ملت و اقوام است که این جشن باستانی را می‌آرایند و آن را جشن می‌گیرند. نوروز فرصتی برای بازاندیشی، شروع مجدد و بازسازی است.در این مقاله عید نوروز از زمان باستان تاکنون را بررسی کرده‌ایم اگر دوست دارید فلسفه نوروز، دلیل جشن گرفتن در نوروز و با برخی آداب‌ورسوم عید نوروز آشنا شوید مطالعه این مقاله را از دست ندهید با اکوکمپ کویری متین آباد کاشان همراه شوید.
عید نوروز چیست؟
در جواب این سؤال که عید نوروز چیست؟ باید گفت که نوروز به‌عنوان اعتدال بهاری، آغاز بهار در نیمکره شمالی است. لحظه‌ای که در آن خورشید از استوای آسمان می‌گذرد و شب و روز را با هم برابر می‌کند، دقیقاً هرسال محاسبه می‌شود و خانواده‌ها به‌طور سنتی دور هم جمع می‌شوند تا مراسم را انجام دهند.
عید نوروز عمدتاً در ایران جشن گرفته می‌شود و در بسیاری از نقاط جهان ازجمله بخش‌هایی از آسیای مرکزی، آسیای جنوبی، قفقاز، شمال غربی چین، کریمه و برخی گروه‌ها در بالکان گسترش‌یافته است. در ایران، نوروز یک تعطیل رسمی است که 13 روز طول می‌کشد که در آن اکثر مراسم ملی ازجمله مدارس تعطیل هستند.
بیشتر بخوانید: جشن شهریورگان چیست؟
عید نوروز از آغاز تاکنون
دقیقاً مشخص نیست که جشن نوروز از چه زمانی و چگونه شکل‌گرفته است. برخی از مورخان بر این باورند که تغییرات طبیعی آب‌وهوا باعث به وجود آمدن جشن‌ها شده است. برخی آن را یک جشن ملی و برخی دیگر آن را یک آیین مذهبی می‌دانند.
ازنظر زرتشتیان، فروردین‌ماه (اولین ماه گاه‌شماری شمسی ایرانی) به فراوشی ها یا ارواح اطلاق می‌شود که در 10 روز پایانی سال به دنیای مادی بازمی‌گردند؛ بنابراین، آن‌ها دوره 10 روزه را گرامی می‌دارند تا روح اجداد متوفی خود را آرام کنند. شاید سنت ایرانیان در بازدید از قبرستان در آخرین پنجشنبه سال از همین باور نشات گرفته باشد. قدیمی‌ترین سوابق ما از نوروز به دوران اشکانیان/اشکانیان (247 قبل از میلاد تا 224 پس از میلاد) برمی‌گردد.
چرا نوروز را جشن می‌گیریم؟
نوروز، اعتدال بهاری از زمان‌های قدیم توسط مردم ایران و بین‌النهرین جشن گرفته می‌شد. اگرچه تاریخچه نوروز برای حداقل 3000 سال است که به‌طور مداوم در ایران جشن گرفته می‌شود، اما بسیاری از کشورهای حاشیه جاده ابریشم ازجمله افغانستان، آلبانی، آذربایجان، جمهوری مقدونیه یوگسلاوی سابق، گرجستان، هند، عراق، قرقیزستان، قزاقستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان چین، قفقاز و مصر نیز هم این رویداد را جشن می‌گیرند.
تاتارهای کریمه در اوکراین نیز آن را گرامی می‌دارند. جشن نوروز به کشور بستگی دارد. اما این کار یک‌روزه نیست. در ایران، مراسم نوروز با مجموعه‌ای از آیین‌های آماده‌سازی برای سال نو و پایان فصل سرد آغاز می‌شود.
بیشتر بخوانید: جشن های باستانی ایران
آداب و رسوم عید نوروز در ایران
جشن نوروز در ایران با مهمانی فراوان، دیدار با اقوام و دوستان و تبادل هدایا همراه است. طیف گسترده‌ای از نمایش‌های فرهنگی و سنت‌ها نیز برگزار می‌شود. به کودکان اغلب اسباب‌بازی‌های کوچک داده می‌شود و به‌طور سنتی با تخم‌مرغ‌های رنگارنگ بازی می‌کنند که این‌ها باعث آشنایی کودکان با عید نوروز می‌شود.
خانواده‌ها و درون جوامع یک وعده غذایی نمادین، اغلب از برنج پخته‌شده و سبزیجات همراه با بسیاری از مواد محلی را به اشتراک می‌گذارند. نوروز همچنین مناسبتی برای فعالیت‌های فرهنگی سنتی است که آداب‌ورسوم رایج را با آداب‌ورسوم محلی ترکیب می‌کند. شعر یکی دیگر از ویژگی‌های محبوب جشن‌های نوروزی است.
سنت‌های عید نوروز
برخی از سنت‌ها و آداب‌ورسوم عید نوروز در ایران عبارت‌اند از:
احترام به اجداد
آیین‌های سنتی در آخرین پنجشنبه سال ادامه می‌یابد و بسیاری از خانواده‌ها به یاد بستگان مرده خود می‌پردازند و بازدیدکنندگان با آوردن شمع و هدایایی به یاد مردگان می‌پردازند. نوروز برای فارسی‌زبانان دوران احترام عمیق به نیاکان است. در شب عید نوروز در قزاقستان معمولاً دو شمع در درب خانه گذاشته می‌شود. در آذربایجان در روز دوم نوروز که به‌روز پدران معروف است، یاد و خاطره مردگان را گرامی می‌دارند.
حاجی‌فیروز
او شخصیتی داستانی در فولکلور ایرانی است که در آغاز نوروز ظاهر می‌شود. صورتش پوشیده از دوده است و لباس قرمز روشن و کلاه نمدی پوشیده است. او با خواندن ترانه‌های سنتی و رقص و نواختن تنبور خود با چند سکه از عابران پذیرایی می‌کند.
هفت دیده
جشن‌ها با شمارش معکوس برای سال نو به اوج خود می‌رسند و خانواده‌ها دور سفرهای که به آن سفره هفت دیده می‌گویند جمع می‌شوند. در راستای معنای لغوی نام آن، «هفت» به عدد هفت و «دیده» به حرف «س» در زبان فارسی اشاره دارد. در حقیقت کلمه هفت به معنای هفت که دلالت بر هفت روز آفرینش دارد در تمام مدت ثابت مانده است. علاوه بر این، هر یک از آن‌ها نمادهای خاص خود را دارند.
دانلود ویدیو از آپارات | نوروز 1401 در اکو کمپ متین آباد
سیزده‌بدر
این آیین تا سیزدهمین روز از سال نو ادامه دارد. ایرانی‌ها بر این باورند که ماندن در خانه فال بد است و به همین دلیل همگی برای پیک‌نیک یا باربیکیو در پارک‌ها بیرون می‌روند. احتمالاً پیوندهای تاریخی با آیین زرتشتی نیز داشته است. 12 روز اول سال بسیار مهم است، زیرا نماد نظم در جهان و زندگی مردم است. روز سیزدهم آغاز بازگشت به زندگی عادی روزمره است.
همچنین اعتقاد بر این است که سیزده‌بدر روز خاصی برای درخواست باران است. در ایران باستان، هرروز نام خاص خود را داشت و متعلق به «یازات» (ایزد زرتشتی) متفاوت بود. سیزدهمین روز از فروردین‌ماه به ایزد باران، تیر که به‌صورت اسب تصویر شده است، اشاره دارد. مراسمی که در پایان روز پیک‌نیک انجام می‌شود دور انداختن سبزه از سفره هفت‌سین نوروزی است.
عید نوروز در سفرنامه جهانگردان
در سفرنامه سیاحان اروپایی که در دوران صفویه و پس‌ازآن به ایران آمدند، اشارت‌هایی به جشن نوروز و نحوه برگزار‌ی آن رفته است. در زیر بخش‌هایی از سفرنامه‌های چندین جهانگرد اروپایی آورده می‌شود:
شاید قدیمی‌ترین نویسنده خارجی ابن عبد ربه (۸۶۰ – ۹۴۰ میلادی)، شاعر اندلسی اهل قرطبه (کوردوبای اسپانیا)، باشد که در کتاب العقد الفرید، فصلی را به شرح هدایایی که در نوروز در دربار عباسیان داده می‌شد، اختصاص داده است. او به شعرهایی که برخی از شاعران و دبیران در جشن‌های نوروز و مهرگان برای خلفا و بزرگان فرستاده‌اند، اشاره‌کرده است.
گارسیا دسیلوا فیگوروای اسپانیایی در زمان شاه‌عباس صفوی (۱۶۱۷ میلادی) می‌نویسد:
«شب عید نوروز است و شاه همه اهالی اردو را آش و پلو مهمان کرده و به همه ده شاهی عیدی داده است. شرکت‌کنندگان ظرفی از مس یا برنج یا روی در دست داشتند که آن را پر از آب می‌کردند و محتوی ظرف را با فشار به‌سوی دیگران می‌پاشیدند و گاهی ظرف پر از آب را به‌سوی یکدیگر می‌انداختند، چنان‌که سر بسیاری از آن‌ها می‌شکست و برخی براثر این ضربات جابه‌جا کشته می‌شدند».
نمادهای هفت سین چیست؟
هفت‌سین (به فارسی: هفت‌سین) یا هفت‌سین، سفره‌چینی سنتی نوروز، جشن سنتی بهار ایرانیان است. جدول هفت دیده‌شده شامل هفت مورد است که همگی با حرف دیده‌شده (س) در الفبای فارسی شروع می‌شوند. هفت‌سین در اصل هفت چین (هفت چین) نامیده می‌شد که از دو واژه چین (چین) به معنای «جمع‌کردن، انباشتن» و هفت (هفت) شماره ۷ گرفته‌شده بود. برخی از نمادهای هفت‌سین عبارت‌اند از:
- سبزه – جوانه‌های گندم، جو، ماش یا عدس که در ظرف می‌رویند – نماد تولد دوباره
- سامانو – (فارسی: سمنو) – پودینگ شیرینی که از جوانه گندم درست می‌شود – نماد ثروت
- سنجد – (فارسی: سنجد)- میوه زیتون وحشی سنجد خشک – نماد عشق
- آقا – (فارسی: سیر)- سیر – نماد دارو
- سیب – (فارسی: سیب)- سیب – نماد زیبایی و سلامتی
- سماق – (فارسی: سماق) میوه سماق – نماد طلوع خورشید (رنگ طلایی و سرخ نور خورشید)
- سرکه – (به فارسی: سرکه) – سرکه – نماد پیری و صبر
جمع‌بندی
نوروز توسط مردمان ادیان و فرهنگ‌های مختلف جشن گرفته می‌شود. سنت نوروز، تعطیلات سال نو ایرانیان، بدون شک یکی از مهم‌ترین رویدادهای ایرانی در ایران است که همه‌ساله از اولین روز بهار تا حدود 2 هفته بعد جشن گرفته می‌شود. اکثر ایرانیان در این مدت سفرهای کوتاه یا طولانی را، چه در ایران و چه در خارج از کشور، انجام می‌دهند و در کنار خانواده و دوستان خود، جشن می‌گیرند. اگرچه با آمدن بیماری کرونا این سنت‌ها کم‌رنگ‌تر شده ولی امیدواریم عید نوروز 1401 باشکوه و به‌دوراز بیماری برگزار شود.
قصد سفر به استان اصفهان را دارید و در جستجوی یک اقامتگاه کویری هستید؟ برای رزرو اقامتگاه کاشان، اکو کمپ متین آباد گزینه مناسبی است. همچنین اگر هنوز مقصدی برای سفر نوروز انتخاب نکرده‌اید می‌توانید مقصد سفر خود را با خواندن مطلب عید کجا بریم انتخاب کنید.
