بیماری‌های میان انسان و حیوانات از دیرباز در جهان رواج داشته است. یکی از این بیماری‌های مهم انگلی، بیماری سالک است که از طریق حیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم به تشخیص علائم سالک، راه‌های درمان سالک و علت ابتلا به این بیماری انگلی بپردازیم. باید بدانید که سازمان بهداشت جهانی (WHO) این بیماری را جزو مهمترین بیماری‌های انگلی دنیا قرار داده است. در ادامه با مجله متین آباد همراه باشید.
بیماری سالک چیست؟
لیشمانیا یک انگل تک سلولی است که در موش و موش‌های صحرایی دیده می‌شود. این انگل‌ها به خودی خود خطری ندارند، اما لیشمانیا زمانی برای انسان خطرناک می‌شود که یک پشه خاکی به عنوان حامل این انگل را از موش به انسان انتقال دهد.
در این زمان است که باید سریع وارد عمل شد و روش های تشخیص ابتلا به سالک را انجام دهیم.پزشکان بدون مرز سالک را جزو خطرناکترین بیماری‌های مناطق گرمسیری از جمله کویرها می‌دانند، به همین دلیل شما باید قبل از رفتن به مناطق کویری با این بیماری آشنا شوید.
انواع بیماری سالک
سالک به صورت عمومی 3 نوع دارد که در زیر به انواع آن اشاره کردیم:
- بیماری سالک احشایی
- بیماری سالک پوستی (جلدی)
- بیماری سالک پوستی مخاطی
در ایران بیماری سالک به دو دسته روستایی و شهری تقسیم می‌شود. در مدل روستایی پشه پس از نیش زدن موش‌ها، حامل انگل بوده و با نیش زدن انسان، آن را انتقال می‌دهد. در مدل شهری پشه پس از نیش زدن فردی که بیماری سالک دارد، حامل انگل می‌شود و با نیش زدن نفر بعدی، بیماری را انتقال می‌دهد.
بیماری سالک جلدی (پوستی) (Cutaneous leishmaniasis)
سالک پوستی رایج‌ترین نوع سالک در دنیاست. علائم این بیماری زخم‌هایی بر روی پوست انسان هستند که به وضوع قابل مشاهده‌اند. برای درمان این نوع سالک نیاز به انجام کاری نیست و پس از مدتی خودش خوب می‌شود، اما حتما برای تشخیص ابتلا به پزشک مراجعه و روند درمان را آغاز کنید تا سریعتر از دست این بیماری رهایی پیدا کنید.
بیماری سالک احشایی (Visceral leishmaniasis)
بیماری سالک احشایی در ابتدا علائم خاصی ندارد، اما بعد از 8 ماه طحال و کبد فرد مبتلا را مورد هدف قرار داده و تخریب می‌کند. سیستم ایمنی بدن نیز تحت شعاع قرار می‌گیرد، از این رو این نوع از بیماری سالک اگر به موقع درمان نشود، کشنده است.
بیماری سالک پوستی مخاطی (mucocutaneous leishmaniasis)
خطرناکترین نوع بیماری سالک، نوع پوستی مخاطی است. این بیماری بعد از بهبود سالک پوستی ایجاد می‌شود، این مسئله به دلیل ورود انگل‌ها به بینی و مخاط انسان صورت می‌گیرد. تخریب سیستم مخاطی بدن در این نوع بیماری سالک اجتناب ناپذیر است.
روش تشخیص بیماری سالک
راه تشخیص بیماری سالک به وسیله نمونه برداری است. اگر از گزش توسط حشره حامل بیماری اطمینان دارید، روش تشخیص راحت‌تر است، اما هنگامی که از آن اطمینان ندارید پزشک تست پوستی لیشمانین را انجام می‌دهد تا از وجود بیماری مطمئن شود. نمونه برداری از لایه زیرین زخم، یا پوست پیرامون زخم انجام می‌شود.
درمان بیماری سالک
حال که می‌دانید به این بیماری انگلی مبتلا شدید باید سریعا درمان شوید تا از حاد شدن آن جلوگیری کنید. روش درمان سالک به نوع و شدت آن مرتبط است. روش درمان در موارد معمولی داروهای موضعی یا کاریوتراپی است. در موارد با شدت بالا از محلول‌های آنتی سپتیک استفاده می‌شود. به دلیل ماندن جای زخم بر روی پوست برخی از افراد نیز جراحی پلاستیک انجام می‌دهند.
بیماری سالک و اکوکمپ متین آباد
اکوکمپ متین آباد به دلیل واقع شدن در مناطق کویری و گرم‌سیر این بیماری را بسیار جدی می‌گیرد، به همین دلیل تمام نکات لازم برای کنترل بیماری سالک در این اکوکمپ انجام می‌شود تا مهمانان عزیز نگرانی از این بابت نداشته باشند. کارهایی مانند سم پاشی برای از بین بردن حشرات و آفت‌ها و همچنین دور کردن موش‌های صحرایی از اطراف اکو کمپ و کنترل آن‌ها از اقدامات صورت گرفته برای کنترل شیوع بیماری سالک در متین آباد است.
اکو کمپ متین آباد همواره سعی دارد، ایمنی و بهداشت را در سطح بالایی از استاندارد قرار بدهد تا هیچ مشکلی برای مهمانان از این نظر پیش نیاید. همچنین دکتر زهرا سعیدی همراه با همکارانشان به مدت چند ماه به صورت مستمر بر روی بیماری سالک در اکو کمپ متین آباد تحقیق کردند و نتیجه‌ی آن را در یک تحقیق بین‌المللی منتشر کردند.
این مقاله با نام Evaluation of Susceptibility Status of Phlebotomus papatasi, the Main Vector of Zoonotic Cutaneous Leishmaniasis منتشر شده است.
جمع بندی
بیماری سالک در کشورهایی مانند ایران، هندوستان، کنیا، لیبی، کشورهای سواحل مدیترانه و … رواج دارد. در واقع بهتر است بگوییم این بیماری در تمامی جهان، به جز استرالیا و قطب جنوب و شمال رویت می‌شود، ولی درصد ابتلا به آن در کشورهای مختلف، متفاوت است. بیماری سالک باعث آسیب به پوست، مخاط و کبد و طهال می‌شود که در صورت عدم توجه به آن خطر مرگ دارد. پس بهتر است قبل از سفر به نقاط گرمسیری نکات لازم را رعایت کنید.
